บทบาทและอำนาจหน้าที่ของสถานศึกษา
สถานศึกษา เป็นหน่วยงานทางการศึกษา ที่อยู่ภายใต้การกำกับดูแลของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน มีภารกิจ บทบาท และอำนาจหน้าที่ ตามที่กฎหมายกำหนด ดังนี้
จัดทำนโยบายแผนพัฒนาการศึกษาให้สอดคล้องกับนโยบายของสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานและกระทรวงศึกษาธิการ
จัดตั้งงบประมาณ และรับผิดชอบการใช้จ่ายงบประมาณ
พัฒนาหลักสูตรสถานศึกษา ใช่หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560)
จัดการเรียนการสอน จัดสภาพแวดล้อม บรรยากาศการเรียนการสอนที่เหมาะสม และส่งเสริมกระบวนการเรียนรู้เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ตลอดจนส่งเสริมการเรียนรู้ และการพัฒนาตนเองของผู้เรียน
ออกระเบียบข้อบังคับต่างๆรวมทั้งระเบียบและข้อบังคับที่เกี่ยวกับการบริหารจัดการศึกษา
กำกับ ติดตาม ประเมินผลงานตาม แผนงานโครงการ และประเมินผลการปฏิบัติงาน ตลอดจนการพิจารณาความดีความชอบ การพัฒนา และการดําเนินงานทางวินัยกับครูและบุคลากรทางการศึกษา
ประสานการระดมทรัพยากรเพื่อการศึกษา รวมทั้งปกครอง ดูแล บํารุง รักษา ใช้ และจัดหาผลประโยชน์จากทรัพย์สินของโรงเรียน ทั้งที่เป็นราชพัสดุและทรัพย์สินอื่นๆตามระเบียบที่กระทรวง ศึกษาธิการกำหนด
จัดให้มีระบบประกันคุณภาพภายในสถานศึกษาและให้ความร่วมมือในการประเมินคุณภาพการศึกษาจากหน่วยงานภายนอก รวมทั้งการรายงานผลการประเมินต่อคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน
ส่งเสริมความเข็มแข็งในชุมชน และสร้างความสัมพันธ์กับสถาบันอื่นๆ ในชุมชนและท้องถิ่น
ปฏิบัติหน้าที่อื่นเกี่ยวกับกิจการภายในหรือตามที่ได้ รับมอบหมายและตามที่กฎหมายกําหนดให้
กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการบริหารของสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน
พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2542 และแก้ไขเพิ่มเติม ฉบับที่ 2 พ.ศ. 2545
พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ มาตรา 38 (กรรมการสถานศึกษา) มาตรา 39 (อำนาจหน้าที่ผู้บริหารสถานศึกษา)
กฎกระทรวงแบ่งสวนราชการภายในสถานศึกษาขั้นพื้นฐานในสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา พ.ศ.2547 (ออกตามมาตรา 34 วรรคสี่ของพระราชบัญญัติบริหารกระทรวงศึกษาธิการ)
กฎกระทรวงกำหนดหลักเกณฑ์ และวิธีการกระจายอำนาจการบริหารและการจัดการศึกษา (ออกตามมาตรา 39 วรรคสอง พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2542)
ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการบริหารจัดการและขอบเขตการปฏิบัติหน้าที่ของ สถานศึกษาขั้นพื้น ฐานที่เป็นนิติบุคคลในสังกัดเขตพื้นที่การศึกษา พ.ศ.2546 (ออกตามมาตรา 35 พระราชบัญญัติระเบียบบริหาร ราชการกระทรวงศึกษาธิการ)
กฎกระทรวง กำหนดจำนวนกรรมการ คุณสมบัติหลักเกณฑ์ วิธีการสรรหา กรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2546
ระเบียบ กฎหมายอื่น ๆ
บทบาทหน้าที่ของสถานศึกษาตามเจตนารมณ์ ของพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ
จัดทำนโยบายแผนพัฒนาการศึกษาด้านวิชาการ ด้านบุคคล ด้านงบประมาณและด้านบริหารทั่วไป
จัดตั้งและรับผิดชอบการใช้จ่ายงบประมาณ
พัฒนาหลักสูตรและจัดการเรียนการสอน
ออกระเบียบ ข้อบังคับ ประกาศ และแนวปฏิบัติ
กำกับ ติดตามประเมินผลตามแผนงานโครงการ
ระดมทรัพยากร ปกครอง ดูแลบำรุงรักษาทรัพย์สินของราชการ
จัดระบบประกันคุณภาพภายในสถานศึกษา
ส่งเสริมความเข้มแข็งชุมชน และสร้างความสัมพันธ์
บทบาทหน้าที่ของผู้อํานวยการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน
1. อำนาจหน้าที่ของผู้บริหารสถานศึกษาตามพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ
1) จัดรูปแบบการศึกษา มาตรา 15
2) จัดกระบวนการศึกษา มาตรา 24 - 30
3) บริหารจัดการศึกษา 4 ด้าน มาตรา 39
4) เป็นคณะกรรมการสถานศึกษา มาตรา 40
5) จัดระบบประกันคุณภาพการศึกษา มาตรา 48 - 50
6) ปกครองดูแลบำรุงรักษาทรัพย์สินของราชการ มาตรา 59
7) พัฒนาบุคลากร นักเรียนด้านเทคโนโลยีและสารสนเทศ มาตรา 65 - 66
2. อำนาจหน้าที่ของผู้บริหารสถานศึกษาตามพระราชบัญญัติการศึกษาภาคบังคับ พ.ศ. 2545
1) ผ่อนผันการส่งเด็กเข้าเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6
2) เป็นเจ้าพนักงานเจ้าหน้าที่
3) จัดการศึกษาเด็กบกพร่อง พิการ ด้อยโอกาสในรูปแบบที่เหมาะสม มาตรา 12
4) ดำเนินการอื่นๆตามกฎหมายกำหนด
3. อำนาจหน้าที่ของผู้บริหารสถานศึกษาตามพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ 2546 (มาตรา 39)
1) เป็นผู้บังคับบัญชาข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา
2) บริหารกิจการสถานศึกษา
3) ประสานระดมทรัพยากร
4) เป็นผู้แทนสถานศึกษา
5) จัดทำรายงานประจำปีต่อกรรมการเขตพื้นที่การศึกษา
6) อนุมัติประกาศนียบัตรวุฒิบัตร
7) อื่นๆตามที่ผู้บังคับบัญชาทุกระดับมอบหมาย
8) ตามที่ได้รับการกระจาย มอบอำนาจ (ปฏิบัติราชการแทน) มาตรา 44 - 45
- ปลัดกระทรวงศึกษาธิการ เลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานถึงผู้อํานวยการสถานศึกษา
- ผู้อํานวยการสำนักฯ ในกรม ถึงผู้อํานวยการสถานศึกษา
- ผู้อํานวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ถึงผู้อํานวยการสถานศึกษา
4. อำนาจหน้าที่ของผู้บริหารสถานศึกษาตามกฎกระทรวงศึกษาธิการ แบ่งส่วนราชการในสถานศึกษา 2546
1) วิเคราะห์จัดทำนโยบาย แผนสถานศึกษา
2) วางระเบียบ ประกาศ ข้อบังคับ
3) เสนอขอจัดตั้งเงินอุดหนุนทั่วไป
4) แต่งตั้งอนุกรรมการ คณะทำงานต่าง ๆ
5. อำนาจหน้าที่ของผู้บริหารสถานศึกษาตามพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา พ.ศ. 2547
1) ควบคุมดูแลการบริหารงานบุคคล มาตรา 27(1)
2) พิจารณาความดีความชอบ มาตรา 27 (2)
3) ส่งเสริมสนับสนุนพัฒนาบุคลากร มาตรา 27(3)
4) จัดทำมาตรฐานภาระงานครูมาตรา 27 (4)
5) ประเมินผลการปฏิบัติงานครูมาตรา 27 (5)
6) ปฏิบัติหน้าที่ตาม อ.ก.ค.ศ มาตรา 27 (6)
7) สั่งให้ข้าราชการครูและบุคลการทางการศึกษาออกจากราชการกรณีขาดคุณสมบัติมาตรา 49
8) สั่งบรรจุแต่งตั้งครูผู้ช่วย ครูบุคลากร มาตรา 53( 4)
9) สั่งข้าราชการครูที่ทดลองปฏิบัติราชการออก มาตรา 56 วรรคสอง
10) สั่งให้ ข้าราชการครูพ้นทดลองงานต่อไป มาตรา 56 วรรคสอง
11) สั่งข้าราชการครูที่ออกไปแล้วกลับเข้ามาตาม มติ อ.ก.ค.ศ มาตรา 64
12) สั่งให้ข้าราชการครูรักษาการในตำแหน่ง (ตำแหน่งว่าง) มาตรา 68
13) สั่งเลื่อนขั้นเงินเดือนข้าราชการครูมาตรา 73
14) ยกย่องเชิดชูเกียรติครูดีเด่น มาตรา 75
15) แจ้งภาระงาน เกณฑ์ ประเมินผลงาน มาตรฐานวิชาชีพจรรยาบรรณวิชาชีพระเบียบแบบแผนฯมาตรา 78
16) ปฏิบัติตนเป็นแบบอย่างที่ดู มาตรา 79
17) ส่งเสริมสนับสนุนให้ไปศึกษาดูงาน มาตรา 81
18) รักษาวินัยอย่างเคร่งครัด มาตรา 82
19) เสริมสร้างพัฒนาผู้ใต้บังคับบัญชา มาตรา 95-98
20) อนุญาต ยับยั้งการลาออก มาตรา 108
21) สั่งแต่งตั้งกรรมการสอบสวนกรณีกล่าวหาไม่เลื่อมใสการปกครองฯ มาตรา110 (4)
22) สั่งให้ข้าราชการครูออกจากราชการ ในกรณีต่างๆ เช่น เจ็บป่วย ยุบตำแหน่งไร้ประสิทธิภาพจําคุก
6. ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการบริหารจัดการและขอบเขตการปฏิบัติหน้าที่ของสถานศึกษาขั้นพื้นฐานที่เป็นนิติบุคคลสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา พ.ศ. 2546 กำหนดบทบาทหน้าที่ของ ผู้บริหารสถาน ศึกษา ดังนี้
1) ผู้อํานวยการสถานศึกษาเป็นผู้แทนของนิติบุคคลสถานศึกษา
2) นิติบุคคลสถานศึกษาถูกฟ้องร้อง ให้รายงานสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาแจ้งสำนักงานคณะกรรมการการ ศึกษาขั้นพื้นฐาน แต่งตั้งผู้รับผิดชอบดำเนินคดี
3) การบริหารบุคคลตามกฎหมายพระราชบัญญัติข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา
4) ยุบ รวม เลิกล้ม โรงเรียนในสังกัดสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ตรวจสอบบัญชีทรัพย์สิน โอน จําหน่ายตาม หลักเกณฑ์ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานกำหนด
5) โรงเรียนมีอำนาจปกครอง ดูแล บํารุง รักษา ใช้ จัดหา ผลประโยชน์ จากทรัพย์สินที่มีผู้อุทิศให้แต่จําหน่าย อสังหาริมทรัพย์คณะกรรมการโรงเรียนต้องเห็นชอบและรายงานสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา
7. อำนาจหน้าที่ของผู้บริหารสถานศึกษาตามระเบียบ กฎหมายอื่น ๆ เช่น
1) ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการลงโทษนักเรียนนักศึกษา พ.ศ.2548
2) กฎกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยความประพฤติของนักเรียนนักศึกษา
3) ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการปฏิบัติหน้าที่พนักงานเจ้าหน้าที่ส่งเสริมความประพฤตินักเรียนฯ พ.ศ.2548
4) ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการกําหนดเวลาทำงานและวันหยุดราชการของสถานศึกษา พ.ศ. 2547
5) ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการชักธงชาติในสถานศึกษา พ.ศ. 2547
6) ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการตั้งชื่อสถานศึกษา พ.ศ. 2547
7) ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการขอบคุณหรืออนุโมทนา พ.ศ. 2547
8) ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการแก้ไขวันเดือนปีเกิดของนักเรียน นักศึกษา พ.ศ. 2547
9) ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยใบสุทธิและหนังสือรับรองของสถานศึกษา พ.ศ. 2547
10) ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการยกเลิกเงินบํารุงการศึกษา พ.ศ. 2534 - พ.ศ. 2547
11) ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการว่าด้วยการให้ข้าราชการไปศึกษา ฝึกอบรมฯ (ฉ.2) พ.ศ. 2547
บทบาทหน้าที่ของคณะกรรมการสถานศึกษา
อำนาจหน้าที่ตาม พรบ.ข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา มาตราที่ 26 ของพระราชบัญญัติ ระเบียบข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาได้กำหนดอำนาจหน้าที่ของคณะกรรมการสถานศึกษา เกี่ยวกับการบริหารงานบุคคล สำหรับข้าราชการครู และบุคลากรทางการศึกษาในสถานศึกษา ดังต่อไปนี้
1) กำกับ ดูแลบริหารงานบุคคลในสถานศึกษาให้สอดคล้องกับนโยบาย กฎระเบียบ ข้อบังคับหลักเกณฑ์และวิธีการตามที่ ก.ค.ศ.และ อ.ก.ค.ศ. เขตพื้นที่การศึกษากำหนด
2) เสนอความคิดต้องการจำนวนและอัตราตำแหน่งของข้าราชการครูและบุคลากรทางศึกษา ในสถานศึกษาเพื่อเสนอ อ.ก.ค.ศ. เขตพื้นที่การศึกษาพิจารณา
3) ให้ความคิดเห็นเกี่ยวกับการบริหารงานบุคคลของข้าราชการครูและบุคากรทางการศึกษา ในสถานศึกษาต่อผู้บริหารสถานศึกษา
4) ปฏิบัติหน้าที่อื่นตามที่บัญญัติไว้ในพระราชบัญญัตินี้ กฎหมายอื่น หรือตามที่ อ.ก.ค.ศ. เขตพื้นที่การศึกษามอบหมาย